جعبه ابزار شناخت دنیای سه ساله‌ها: آشنایی با ویژگی کودک ۳ ساله

دوران سه تا پنج سالگی، یکی از دشوارترین دوران برای والدین است. آن‌ها در این دوره با مجموعه عجیب‌ و غریب و پر تناقضی در رفتارها و ویژگی کودک ۳ ساله روبرو هستند که آن‌ها را در برخورد با کودک سردرگم می‌کند.

از طرفی با افزایش درک کودک سه ساله از صحبت‌های شما، به نظر حرف‌گوش‌کن‌تر شده و از طرف دیگر با مستقل‌تر و پرجنب‌وجوش‌تر شدن کودک، او به نظر غیر‌قابل‌کنترل‌تر می‌شود که این خود به معنای دردسر تازه برای والدین است.

سه سالگی، ابتدای دوره پیش از دبستان محسوب می‌شود و از آن‌جایی که ممکن است شما هم مانند اکثر والدین در این سن، شاهد تغییراتی در اخلاق و رفتار کودک باشید، مطالعه این مطلب برای شناخت بهتر و درک ویژگی کودک سه ساله بسیار مفید است.

در این مقاله، ابتدا در رابطه با خصوصیات بچه‌های سه ساله به تفکیک ویژگی‌های رفتاری، اخلاقی و اجتماعی صحبت می‌کنیم. سپس در ادامه، مطالبی در رابطه با خصوصیات پسر بچه سه ساله و خصوصیات دختر بچه سه ساله و نحوه تربیت کودک ۳-۴ ساله بیان خواهیم کرد. و در آخر به نکات مهمی که هنگام تنبیه کودک سه ساله باید در نظر داشت، اشاره می‌کنیم.

مباحثی که در این مطلب بیان می‌شوند، عبارتند از:

خصوصیات بچه ۳ ساله

نشانه‌هایی که می‌گوید مشکلی در فرایند رشد کودک وجود دارد!

تفاوت دختر بچه‌ها و پسر بچه‌ها در ۳ سالگی

نحوه تربیت کودک ۳-۴ ساله

تنبیه کودک سه ساله

با ما همراه باشید.

خصوصیات بچه ۳ ساله

خلاصه ویژگی‌های بچه سه ساله:

اجتماعی‌تر شدن از ویژگی‌های کودک ۳ ساله است. کودک در سن ۳ تا ۴ سالگی، دوست دارد با کودکان دیگر بازی کند و کم کم یاد می‌گیرد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند.
کودکان در این سن می‌توانند احساسات خود را بهتر کنترل کنند.
کودک سه ساله به طور متوسط ۱۲۰۰ کلمه بلد است.
در این سن، کودک می‌تواند متوجه نیازش به دستشویی رفتن شده و آن را به شما اعلام کند، که این نشان می‌دهد که او به خوبی توانسته دستشویی کردن را یاد بگیرد. با این حال ممکن است همچنان شاهد شب ادراری در کودک باشید.

در ادامه این مطلب در رابطه با ویژگی‌های رفتاری کودک سه ساله و خصوصیات اخلاقی بچه سه ساله بیشتر صحبت می‌کنیم.

۱- رشد جسمی:

فعالیت بدنی برای کودکان سه ساله بسیار لذت‌بخش است. به همین دلیل نظارت والدین بر کودک بسیار مهم است.

ویژگی‌های فیزیکی بچه سه ساله عبارتند از:

از نظر بدنی فعال‌تر شده و می‌تواند بپرد، لی‌لی کند، به خوبی پدال بزند و از پله‌ها بالا و پایین برود.
کودک سه ساله می‌تواند توپ را در دستان خود بچرخاند و آن را پرتاب کند، اما گرفتن توپ هنوز هم برایش سخت است.
در ۳-۴ سالگی، کودک می‌تواند مداد را به درستی در دست نگه دارد.
در سه سالگی، کودک کار با قیچی یاد می‌گیرد و می‌تواند کاغذ را برش بزند.

۲- رشد اجتماعی و عاطفی

یکی از ویژگی‌های کودک ۳ ساله این است که کم‌کم مهارت‌های اجتماعی مانند همدلی و مهربانی را یاد می‌گیرد. همچنین در این سن، داشتن احساس امنیت و شادی در کودک بسیار مهم است.

خصوصیات اجتماعی بچه سه ساله عبارت است از:

کودک سه ساله از بودن در کنار کودکان دیگر لذت می‌برد و می‌تواند زمان بیشتری آن‌ها بازی کند.
او یاد می‌گیرد که دیگران واقعی هستند و احساسات واقعی دارند.
ممکن است کودک هنوز هم ترس‌هایی مانند ترس از صداها، تاریکی، حیوانات، هیولاها و غیره داشته باشد.
بچه‌های سه ساله شوخی را درک می‌کنند و دوست دارند به کلمات و موقعیت‌های خنده‌دار بخندند و آن را تکرار کنند.
ممکن است هنگام سفر یا خواب، کودک به یک وسیله آشنا (مانند پتوی مورد علاقه‌اش) نیاز داشته باشد تا بتواند احساس امنیت کند.
کامل شدن آموزش توالت رفتن از دیگر ویژگی‌های کودک ۳ ساله است. او در این سن می‌تواند به والدینش خبر بدهد که نیاز به دستشویی دارد، گرچه ممکن است بعضی شب‌ها جایش را خیس کند.

۳- توسعه ادراکی

کودک سه تا چهار ساله شما در درون خود یک دنیای خیالی دارد. برای همین، گاهی اوقات تشخیص “واقعیت” از “تخیل” برای او دشوار است. او درباره دوست خیالی خود به شما دروغ نمی‌گوید.

ویژگی کودک ۳ ساله در این زمینه عبارت است از:

توانایی درک زمان. او گذر زمان را به درستی درک می‌کند و متوجه تفاوت شب و روز می‌شود.
رشد قدرت تجسم و خلاقیت از دیگر ویژگی‌های کودک ۳ ساله است. بنابراین احتمالا وی تا چهار سالگی می‌تواند افراد را تجسم کند.
او هنوز چیزهایی مانند قد و اندازه را درک نمی‌کند.

۴- مهارت‌های زبانی

حتی اگر در گذشته کودک زیاد صحبت نمی‌کرد، با ورودش به سه سالگی نسبت به گذشته پرحرف‌تر می‌شود و در بیشتر مواقع از شما سوالاتی را می‌پرسد که با “چیست؟” و”چرا؟” شروع می‌شوند.

ویژگی‌های کلامی بچه سه ساله عبارت است از:

بچه‌های سه ساله جمله‌بندی ساده‌ای دارند، همچنین ممکن است اشتباهات گفتاری داشته باشند و حتی بر اشتباهاتشان پافشاری کنند که عبور از این مرحله نیازمند صبوری والدین است.
بعضی از بچه‌ها در سه سالگی می‌توانند کلمات را خیلی واضح ادا کنند، در حالی که برخی از کودکان سه ساله، همچنان گنگ صحبت می‌کنند.
کودک سه و نیم ساله به طور میانگین بیش از ۱۲۰۰ کلمه بلد است.
در سه سالگی او می‌تواند نام و سن خود را بگوید.
پرسیدن سوالاتی که با “چه”، “چه کسی”، “کجا” و “چرا” شروع می‌شود، از ویژگی کودک ۳ ساله است.
آن‌ها می‌توانند اتفاقات دیروز را برای شما تعریف یا درباره‌ی فردا صحبت کنند.
او می‌تواند به سوالات ساده پاسخ دهد.
در سه سالگی جملاتی که ۵ تا ۶ کلمه دارد را به کار می‌برد و در چهار سالگی جملات را کامل می‌گوید.

۵- مهارت‌های ذهنی، فکری و شناختی

فرزند سه ساله‌اتان کم کم شروع به پرسیدن سوالات بی‌شماری می‌کند که انگار تمامی ندارند. “چرا آسمان آبی است؟”، “چرا پرندگان پر دارند؟”، و همچنان سوال پشت سوال!
گرچه گاهی اوقات، این مساله برای شما بسیار آزار دهنده می‌شود، اما پرسیدن این سوالات، یک نقطه عطف طبیعی در فرایند رشد ذهن کودک است.

خصوصیات بچه ۳ در این مورد شامل موارد زیر است:

رنگ‌ها را درک می‌کند و نام بعضی از آن‌ها را بلد است.
خلاقیتش شکوفا شده و می‌تواند داستان‌پردازی کند.
می‌تواند اشیا را بر اساس رنگ و شکل مرتب کند.
می‌تواند مفهوم شمارش را درک کند و تا عدد محدودی (معمولا تا 10) را بشمارد.
او قادر است به خوبی پازل‌های ساده و متناسب با سنش را حل کند.
اشیا و تصاویر مشابه را شناسایی می‌کند.
دستورات سه بخشی را متوجه می‌شود و می‌تواند آن‌ها را انجام دهد.

نشانه‌هایی که می‌گوید مشکلی در فرایند رشد کودک وجود دارد!

همه کودکان با هم فرق دارند و سرعت رشدشان متفاوت است. به همین دلیل ممکن است شاهد تفاوت‌هایی در ویژگی کودک ۳ ساله خود با دیگران باشید.

پس اگر متوجه شدید که کودک سه ساله شما همه مواردی که در این مقاله نام برده شد را انجام نمی‌دهد، شاید دلیلش این باشد که به خاطر تفاوت‌های جسمی، فیزیکی و ذهنی که در انسان‌ها وجود دارد، کودک شما در برخی زمینه‌ها فرایند رشد متفاوتی با دیگر همسالانش دارد، پس از این مساله نگران نباشید.

با این حال، وجود یا عدم وجود برخی رفتارها، هشداردهنده است که در ادامه مطلب به این علایم اشاره می‌کنیم. پس اگر رفتار فرزند شما با خصوصیات بچه‌های سه ساله بسیار متفاوت است و نشانه‌های زیر را داشت، حتما از یک متخصص راهنمایی بگیرید.

علائم تاخیر در فرایند رشد کودک ۳-۴ ساله عبارت است از:

با کودکان دیگر یا بزرگسالان ارتباط برقرار نمی‌کند و تمایلی به بازی با آن‌ها ندارد.
علاقه ای به بازی‌های تعاملی ندارد.
در حین بازی صحبت نمی کند.
با دیگر کودکان، رفتاری بیش از حد پرخاشگر دارد.
روش بازی‌اش تکراری است و خلاقیتی در بازی‌های جدید نشان نمی‌دهد.
توانایی جسمی کمتری نسبت به سایر کودکان هم سن دارد.
مرتب زمین می‌خورد و نمی‌تواند از پله‌ها بالا و پایین برود.
نمی‌تواند خط یا دایره بکشد و پازل‌های ساده را حل کند.
نمی‌تواند مداد را در دستانش نگه دارد.
در پرتاب توپ، پریدن یا سوار سه‌چرخه شدن مشکل دارد.
متوجه نیازش به دستشویی نمی‌شود و آن را اعلام نمی‌کند و حتی ممکن است بارها در طول روز شلوار خود را خیس کند.
در صحبت کردن مشکل دارد و ناواضح حرف می‌زند یا جملات را به طور کامل بیان نمی‌کند.
بیشتر از سه کلمه در جملاتش استفاده نمی‌کند و ضمایری مانند “من” و “تو” را اشتباه به کار می‌برد.
دستورات ساده را درک نمی‌کند، یا قادر به پیروی از دستورالعمل‌های شفاهی نیست.
اضطراب جدایی شدید دارد.
در هنگام عصبانیت یا ناراحتی، نمی‌تواند احساساتش را بشناسد و کنترل کند، در نتیجه شاهد پرخاشگری کودک هستید.
از برقراری تماس چشمی خودداری می‌کند.
در برابر لباس پوشیدن، خوابیدن و رفتن به دستشویی مقاومت می‌کند.

تفاوت دختر بچه‌ها و پسر بچه‌ها در ۳ سالگی

به دلیل تفاوت‌هایی که در نحوه پردازش اطلاعات در مغز وجود دارد، شاهد تفاوت‌هایی در فرایند رشد کودک دختر با کودک پسر هستیم. و این امر در توانایی، نحوه رفتار و خصوصیات دختران و پسران در سه سالگی تأثیرگذار است.

برای درک بهتر این موضوع، به بیان خصوصیات پسر بچه سه ساله و دختر بچه سه ساله در جدول زیر پرداخته‌ایم.

همچنین در این جدول، خصوصیات دختر بچه سه ساله را با پسر بچه سه ساله مقایسه کردیم. دانستن این موارد، به والدین کمک می‌کند تا شناخت بیشتری از کودک خود داشته باشند و نسبت به تفاوت‌هایی که در فرایند رشدش نسبت به همسالانش دارد، آگاه‌تر باشند.

با ما همراه باشید.

	خصوصیات دختر بچه سه ساله	خصوصیات پسر بچه سه ساله
مهارت‌های زبانی	– دختران برای پردازش زبان، از هر دو نیمکره مغز خود استفاده می‌کنند. – دقت دختران در گوش دادن و تقلید صحبت‌های والدین بیشتر است.	– ارتباطات عصبی مغز پسران، کمتر از مغز دختران است. – پسران، قبل از ۴-۵ سالگی از نظر مهارت‌های زبانی عقب‌تر از دختران هستند.
مهارت‌های حرکتی و فضایی	– به دلیل علاقه بیشتر دختران به بازی با عروسک‌ها، مهارت‌های حرکتی ظریف در دختران سریع‌تر رشد می‌کند.	– پسران به دلیل بازی بیشتر با لگوها و ماشین‌های اسباب‌بازی، مهارت‌های فضایی بهتری نسبت به دختران دارند.
مهارت‌های اجتماعی	– دختر بچه‌ها هنگام عصبانیت و پرخاشگری، احساسات خود را به صورت کلامی مانند جیغ کشیدن نشان می‌دهند.	– پسر بچه‌ها هنگام عصبانیت و پرخاشگری، احساسات خود را به صورت حرکات جسمی خشن مانند مشت زدن و شکستن وسایل نشان می‌دهند.
پرخاشگری	-اکثر دختران به خاطر نوع تربیت والدین و همچنین علاقه بیشترشان نسبت به اطرافیان، معمولا رضایت گروه و همکاری با دوستانش را نسبت به رضایت فردی در اولویت قرار می‌دهند.	-به خاطر برخورد متفاوت والدین، معمولا پسر بچه‌ها پرخاشگری خود را بیشتر بروز داده و کمتر به نفع گروه عمل کرده و بیشتر به فکر خواسته‌های خود هستند.

در صورتی که تمایل دارید در رابطه با پرخاشگری کودک سه ساله بیشتر بدانید، مطالعه مقاله انقلاب مخملی: پرخاشگری کودک سه ساله را به شما توصیه می‌کنیم.

نحوه تربیت کودک ۳-۴ ساله

با توجه به موارد مطرح شده در این مطلب، رعایت یک سری نکات تربیتی متناسب با ویژگی‌های بچه سه ساله برای والدین بسیار ضروری است. ما در این بخش از مقاله، برخی از مهم‌ترین موارد جهت تربیت کودک ۳-۴ ساله را برای شما بیان می‌کنیم.

برخی از فعالیت‌های پیشنهادی برای تربیت کودک ۳-۴ ساله عبارتند از:

اجازه دهید کودک به اندازه کافی فعالیت بدنی داشته باشد.
به اندازه کافی برای بازی با کودک وقت بگذارید.
بازی‌هایی با قوانین ساده را با فرزند سه ساله خود انجام دهید تا او بتواند اصول بازی تعاملی را بیاموزد.
در طول بازی‌، به فرزندتان اجازه دهید احساسات مختلف خود نظیر لذت، خشم، غم و غیره را آزادانه بروز دهد.
از ابزارهایی مانند موسیقی، آهنگ، کتاب، عکس، داستان، طراحی و نقاشی برای بازی با کودک استفاده کنید تا بتوانید هنر و خلاقیت کودک را پرورش دهید.
از برنامه‌های تلویزیونی، فیلم و انیمیشن متناسب با سن کودک استفاده کنید.
انجام برخی وظایف ساده را به عهده فرزندتان بگذارید. استقلالی که کودک در انجام برخی کارها به دست می‌آورد، به او کمک می‌کند تا بتواند اعتماد به نفسش را افزایش دهد.
کودک سه ساله به خوبی صفات و ویژگی‌هایی مانند زشت، زیبا، مهربان، بداخلاق و غیره را درک می‌کند. پس در انتخاب صفاتی که برای توصیف او به کار می‌برید، مراقب باشید.
ارتباط کلامی با کودک در این دوران بسیار ضروری است. پس در هر فرصتی با او صحبت کنید، برای او کتاب و مجله بخوانید تا مهارت‌های کلامی‌اش بهبود یابد.
ترسیدن از صداها، هیولای زیر تخت و چیزهای خیالی از ویژگی کودک سه ساله است. بنابراین زمانی که او از چیزی می‌ترسد، به ترس‌هایش دامن نزنید. در عوض کنارش بمانید و به او اطمینان دهید که مراقبش هستید.
به او عشق، سرگرمی، تأیید و تشویق فراوان دهید.

تنبیه کودک سه ساله

اگر معتقد هستید که با تنبیه کودک سه ساله خود می‌توانید او را به خوبی تربیت کرده و از وی موجودی مطیع و حرف‌شنو بسازید، باید بگویم در اشتباه هستید.

تحقیقات نشان می‌دهند که کتک زدن، داد زدن بر سر کودک و سایر اشکال تنبیه بدنی برای اصلاح رفتار کودک، نه تنها فایده ندارد، بلکه حتی نتیجه خوبی هم ندارد. در واقع تنبیه و مجازات‌های شدید جسمی و کلامی، علاوه بر اینکه اثربخش نیستند، می‌تواند به سلامت جسمی و روانی کودک نیز آسیب برساند.

تنبیه به هر شکل، حتی توسط والدینی که مهربان، خونگرم و دوست‌داشتنی هستند، می‌تواند موجب ضربه و آسیب‌های روحی در کودک شود. متاسفانه آسیب‌های دوران کودکی، تأثیرات منفی بلند‌مدتی بر سلامت روانی کودک دارد که در نوجوانی و بزرگسالی منجر به مشکلات رفتاری، افسردگی، خشونت و پرخاشگری خواهد شد.

همچنین، تنبیه بدنی بر رشد مغزی کودکان تأثیر بسیار منفی می‌گذارد. در یکی از آزمایشاتی که توسط دانشمندان انجام شد، مشخص شد بزرگسالانی که در کودکی به طور مداوم تنبیه می‌شدند، قشر خاکستری مغزشان کوچکتر بوده، در نتیجه بهره هوشی کمتری دارند.

از طرف دیگر با تنبیه کودک، زبان ارتباطی خود با او را مخدوش می‌کنید و این امر مسیر تربیت فرزندتان را دشوارتر می‌سازد.

پس تنبیه کودک را فراموش کنید و به جای آن از روش‌های درست و اصولی برای تربیت کودک ۳-۴ ساله خود استفاده کنید.

پیشنهاد برای مطالعه:

از آنجایی که تربیت کودک سه ساله اصول خاصی دارد که بیان آن از حوصله این مقاله خارج است، شما می‌توانید با مطالعه مطالبی مانند “معضل بزرگ والدین: حرف گوش نکردن کودک ۳ ساله“، “چگونه با کودک سه ساله لجباز رفتار کنیم؟“، “خودزنی کودک ۳ ساله“، “عصبانیت کودک ۳ ساله“، که در این سایت برای شما قرار داده شده است، بهترین روش‌ها را برای تربیت کودک ۳ ساله خود به کار بگیرید.

سخن پایانی در رابطه با ویژگی بچه ۳ ساله

بسیاری از والدین در برخورد با کودک ۳ ساله خود دچار چالش بزرگی می‌شوند. کودکان سه ساله می‌توانند کاری کنند که حتی انجام ساده‌ترین کارها، مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، دستشویی رفتن، بیدار شدن، خوابیدن و غیره برای والدین دردسرساز شوند.

از طرفی دیگر، نمی‌توان روش‌ها و ترفندهایی که قبلا برای تربیت کودک مفید بوده اند، را برای بچه سه ساله به کار برد. همچنین، گاهی خارج شدن کودک از حد و حدودش، نه گفتن به خواسته‌های والدین و انجام دادن کارهایی که به خوبی می‌داند مجاز به انجامش نیست، برای کودکی که تازه مفهوم استقلال را درک کرده، لذت‌بخش می‌شود، که این خود دردسری تازه برای والدینش درست می‌کند.

برای همین مدیریت و کنترل کودک ۳-۴ سال، برای والدین بسیار دشوار خواهد بود. در نتیجه شناخت ویژگی‌های رفتاری کودک سه ساله، مانند جعبه ابزاری است که به والدین کمک می‌کند تا بتوانند راحت‌تر این دوران را پشت‌سر بگذارنند.

– به نظر شما دیگر خصوصیات بچه ۳ ساله چیست؟ شما در رابطه با تربیت کودک ۳-۴ سال چه تجربیاتی دارید؟
– از نظر شما بهترین روش برخورد هنگام تنبیه کودک سه ساله چیست؟
لطفا برای ما و دیگر خوانندگان از نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود بنویسید.